ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ

см. ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ – перевод

Æгъдаумæ гæсгæ хæрнæджы фынгæвæрды алцыдæр æмбæлы къæйттæ-къæйттæй.

Зианы фынгыл уынаффæ кæны фынджы хистæр. Дыккаг хистæр – æрцæуæг адæмæй, æртыккаг хистæр – зианджыны мыггагæй, иннæтæ бадынц куыдхистæрæй.

Хистæрты цур – æртæ чъирийы, кусарты сæр, рахизырдыгæй – бæрзæй. Нымæц æртæйæн ирон мифологийы стыр нысан ис. Æртæ чъирийы, æртæ æртæдзыхоны, æртæ сыкъайы, æртæ хистæры. Царды – зæхх, хур æмæ доны нысантæ. Иууылдæр фидардзинадимæ баст сты, æмæ сыл бинонты бафæдзæхсынц.

Хистæр Хуыцауы ном куы ссары, уæд чъиритæй иу айсынц, дæлдæр æй æрæвæрынц, æмæ рæгъ ацæуы.

Уырдыгыстæг лæууынц кæстæртæ, лæггад кæнынц зианæн, хистæртæн. Ахуыр кæнынц фыдæлты рæсугъд æгъдæуттыл. Рухсаджы рæгъ куы рацæуы, уæд лæууæгæн дæр йæхицæн рауадзын кæнынц, ды дæр рухсаг зæгъ, дæ лæггад зианæн схæлар кæн, зæгъгæ. Уырдыгыстæг кæд йæхицæн хæсыл нымайы, уæд æй баназы, кæд нæ нуазы, уæд дзы ацаходы, тыххæй йын ничи нуазын кæны.

Мард ныгæнæн бон фыдохы бон у, æмæ æгъдауы алы фæзылд дæр дзуры ууыл.

Рæгъыты нымæц – бæрæг бæрц. Хæрнæджы фынгыл рæгъытæ куыд цæуынц, кæд æмæ цал рæгъы рауадзын хъæуы, уый аразгæ у фынджы хистæрæй, æгъдæуттæ куыд зоны, куыд арæхсы, цавæр зианы бады, уымæ гæсгæ. Ныртæккæ арæхдæр кæнынц ахæм рæгъытæ:

Стыр Хуыцауы тыххæй,

Мардæн рухсаджы рæгъ,

Йæ фæстæ цы бинонтæ ныууагъта, уыдоны цæрæнбон.

Цы мæрдтæм бацыд, йæхæдæг рухс кæмæн кодта, уыдоны рухсаг.

Æрцæуæг адæмы, сыхбæсты æмæ лæггадгæнджыты цæрæнбоны тыххæй рæгъ.

Зианы мæрдты Мыкалгабыртыл бафæдзæхсыны, бинонтæ сæ бæркад уыцы бонæй фæстæмæ цинты куыд хардз кæной, ахæм курдиаты рæгъ.

Ацы рæгъы размæ рагацау ралыг кæнынц кусарты сæры галиу хъус æмæ йæ дыууæ дихæй, цæхх ыл айзæрдынц, афтæмæй сæрыл æрæвæрынц. Рæгъытæ се ппæт дæр нуаз, зæгъгæ, ахæм æгъдау никæм ис. Дæ бон карз нозт нуазын нæу, уæд æй фæлмæндæрæй баив. Уымæй дæр дæ хъару нæу, уæд донæй ахуыпп кæн. Ирон фынджы æгъдау фылдæр бануазын æмæ бахæрыныл нæу.

Зианы фынгмæ афоныл чи нæ сæмбæлы, уый æрбады, рухсаг фæзæгъы мардæн, бануазы æмæ хойрагæй саходы. Стæй иннæ рæгъмæ банхъæлмæ кæсы.

Зианы фынгæн йæ миниуæг у къæйттæ: дыууæ чъирийы, дыууæ агуывзæйы... Фынгыл физонæг, базыг, фæрсчытæ, фыдджын æвæрын не ‘мбæлы. Рæгъ цæуы рæнхъыл. Нуазынц æрмæст бадгæйæ. Зианы фынгыл нуазæнтæ дæттын не ‘мбæлы.

Хистæр рухсаджы тыххæй цы рæгъ рауадзы, уый, дзырдæн, вæййы ахæм:

– Рухсаг у. Де ‘нусон бынатмæ ацыдтæ æмæ дын дæ сыджыты хай бумбулийæ фæлмæндæр уæд. Барастыры хорзæхæй хайджын у. Нозтæй, хойрагæй дын цы сцæттæ кодтой, уыдон дын хæлар уæнт, сæрд дын ма ‘мбийæнт, зымæг дын ма сæлæнт. Бирæ адæм дыл фæрыст, æмæ дын сæ хъиамæт хæлар уæд, дæ уæлæуон хорз зæрдæ сæм дар. Дæ бинонтыл, дæ къабæзтыл, ардæм цы дзыллæ æрцыд, уыдоныл цардаудæн кæн. Дæ рухс ном макæд фесæфæд. Рухсаг у.

Рухсаджы фæстæ фынгмæ, куыд æмбæлы, афтæ æрæвналын худинаг нæ, фæлæ мардæн удыбæстæ у.

Æртыккаг рæгъ – бинонты цæрæнбоны тыххæй.

Зианджынтæ сæ хъус дарынц фынджы хистæры рæгъытæм. Æмæ æртыккаг кæронмæ куы ахæццæ вæййы, уæд зианджынты хистæртæй иу æртæ лæгимæ рацæуы бадты адæмæн арфæ ракæнынмæ.

Ирон адæммæ мард кадджын у, адæм ныууадзынц сæ ахсджиагдæр хъуыддæггæ, уæддæр зианмæ ацæуынц. Æмæ мæрдджынæн амал фæвæййы, сæ уæззау зианы сæ цуры чи æрбалæууыд, сæ зын сын йæхимæ чи айста, уыдонæн арфæ ракæныны фадат. Ацы ран зианджынтæн фæзæгъын кæнынц фыццаг хатт рухс..Уый вазыгджын æмæ зын хъуыддаг у. Цалдæр боны размæ дæр ма йæ бинойнаг чи уыд, уымæн рухсаг зæгъын зæрдæ нæ фæкомы, æмæ йæ ирон адæм фынджы уæлхъус ирон æфсармы фæрцы фæзæгъын кæнынц.

Фынгтæй куы сыстынц, уæд адæм кæрты дуармæ ныхæй-ныхмæ æрлæууынц дыууæ къордæй: хæдзары рдыгæй мыггаг æмæ, хион-хæстæджытæ, хæрз сыхæгтæ, иннæрдыгæй æрцæуджытæ ‘мæ хъæубæстæй дæрддзæгтæ. Мæрддзыгойы номæй исчи размæ рахизы æмæ арфæ ракæны, цæмæй хæдзар, сыхбæстæ бирæ бонты æнæзиан уой, цæмæй сæм адæм цинтæм, куывдтæм цæуой. Уый фæстæ æрцæуæг адæмæн арфæ ракæны фынджы хистæр, кæнæ сыхæгтæй æндæр исчи.

Ирон адæймаг, ирон лæг зиан æмæ цины фынгмæ баназын æмæ бахæрынмæ никæд цæуы. Уый у стыр худинаг. Раздæр хæрнæджы фынгыл бадтысты хистæртæ, æрцæуæг адæм. Кæстæртæ сæ сæйрагдæр хæсыл нымадтой лæггад кæнын.

кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ